Reformatieherdenking
Toen Maarten Luther erachter kwam dat hij niet door goede werken maar door Gods genade zalig zou worden, zei hij: „Het was mij alsof er een deur openging naar het paradijs!” Hij leerde Christus kennen uit de psalmen en door de brief van de apostel Paulus zag hij dat de rechtvaardige zou leven door geloof en Gods genade alleen.
Tijdens deze avond zingen we werken van diverse componisten, om zo ook mede door de muziek weer te geven, waar het bij Luther ten diepste om ging.
We zingen van Mendelssohn Psalm 91: 11-12,
Denn er hat seinen Engeln befohlen über dir,
dass sie dich behüten auf allen deinen Wegen,
dass sie dich auf den Händen tragen und du
deinen Fuß nicht an einem Stein stoßest. .
Dit 8-stemmige koorstuk is geschreven in 1844 en komt uit de Elias van Mendelssohn.
J.L. Bach: Das ist meine Freude
Das ist meine Freude is een dubbelkorig (SATB) motet van de Duitse componist Johann Ludwig Bach (1677-1731).
Bach was kapelmeester in Meiningen, in Thüringen en staat daarom bekend als de Meininger Bach. Hij componeerde voornamelijk kerkmuziek, waarvan vooral zijn motetten gelden als voorbeeldig. Van zijn orkestrale werk is het merendeel verloren gegaan. Zijn kerkmuziek evenwel werd door zijn verre verwant Johann Sebastian Bach in ere gehouden of hersteld. Dat geldt ook voor het motet Das ist meine Freude, gebaseerd op psalm 73,28. Het motet is geschreven voor dubbel koor, en sterk fugatisch
- Das ist meine Freude,
- daß ich mich zu Gott halte
- und meine Zuversicht setzte auf den Herrn
- (in vertaling)
- Dat is mijn vreugde,
- dat ik God nabij ben
- en mijn vertrouwen stel op de Heer.
J.S. Bach: Komm, Jesus, Komm
J.G. Rheinberger: Abendlied
Lassus: Psalm 6
Johannes Passion
De Johannes-Passion (BWV 245) van Johann Sebastian Bach is een oratorium met als onderwerp het lijden en sterven van Jezus volgens het Evangelie volgens Johannes. De originele titel luidt ‘Passio secundum Johannem’.
Bach schreef de Johannes-Passion in 1724 in drie maanden tijd. Op 7 april van dat jaar, Goede Vrijdag, werd de Johannes-Passion voor het eerst uitgevoerd in de Nicolaïkirche in Leipzig. Een jaar later verving hij het openingskoor door een ingetogen koraalbewerking, waarschijnlijk omdat er kritiek op de (te uitbundige) muziek was gekomen. Bach bleef wijzigingen aan de Johannes-Passion aanbrengen, zodat er tegenwoordig vier verschillende versies bestaan (naast die uit 1724 en 1725 is er ook een versie uit 1728 en 1749). Vlak voor zijn dood begon Bach aan een nieuwe versie, die hij niet heeft kunnen afmaken.
Voor Johannes is Jezus primair de Zoon Gods die in opdracht van zijn hemelse Vader een voorafbepaalde missie op aarde uitvoert. In het Johannesevangelie verwijst Jezus vaak naar oudtestamentische teksten die het allemaal al voorspelden. Deze karakterisering van Jezus door Johannes (Jezus als messias, niet als lijdenspersoon) wordt in het openingskoor gelijk neergezet door Bach. Er wordt niet verwezen naar zijn komende lijdensweg, maar naar zijn koningschap: “Herr, unser Herrscher”. Jezus’ lijden is ook geen smartelijk en beklagenswaardig menselijk lijden (Helft mir klagen!) maar een noodzakelijke fase in zijn terugkeer naar de hemel: kruisiging als dubbelzinnige ‘verhoging’. Jezus ervaart ook geen innerlijke conflicten: er is geen Judaskus nodig, hij meldt zichzelf, en hoe! Tot tweemaal toe zegt Jezus “Ich bin’s”. En waar in het evangelie volgens Mattheüs Jezus hulp kreeg van Simon van Cyrene bij het dragen van het kruis, draagt Jezus zijn lot geheel alleen in de vertelling van Johannes.
Op twee plaatsen brengt Bach een kleine toevoeging uit het Evangelie volgens Mattheüs aan (het wenen van Petrus nadat de haan gekraaid heeft en het scheuren van het voorhang in de tempel, de aardbeving, het splijten van de rotsen en de opstanding van de gestorvenen na de dood van Jezus). Hierdoor ligt het accent in de Johannes-Passion minder op het lijden van Jezus. Jezus komt meer over als een krachtige persoonlijkheid die een boodschap te vertellen heeft dan als het trieste slachtoffer in de Matthäus-Passion. Veel aandacht wordt besteed aan de beschrijving van het proces van Jezus.
